За апошнія два гады рыторыка беларускай прапаганды зрабілася больш жорсткай. Цяпер, напрыклад, вядоўца на дзяржаўным тэлеканале можа ўсур'ёз вымавіць «разнясём Кіеў ядзернымі ракетамі» або «Уладзімір Уладзіміравіч, родненькі — страляй жа!». Мы пагаварылі з журналісткай, якая працуе ў адным з такіх СМІ пры міністэрстве, пра тое, як там цяпер ідуць справы.
«Паступіла ўводная: на першых палосах пісаць пра дзейнасць Лукашэнкі»
У сваё выданне Ангеліна (імя змененае) прыйшла па размеркаванні. У канцы навучальнага года яна так і не вызначылася з месцам, і газета падвярнулася практычна выпадкова. Выданне ведамаснае, але праблем з працай у дзяўчыны няма: яна называе свой выпадак даволі ўдалым варыянтам размеркавання.
— Чаканні і рэальнасць сышліся. Атмасфера ў калектыве добрая, не лічачы асобных людзей старой загартоўкі, якія спрабуюць навязаць свае правілы і парадкі. Напрыклад, ты прапануеш новую вёрстку або арыгінальныя тэмы, а ўсё гэта забракоўваецца. А калі пытаеш, чым замяніць, адказу няма, — расказвае суразмоўніца. — Але ў цэлым тут працаваць камфортна. Гэта не тое выданне, якое выпускаецца кожны дзень, дзе пастаянна тысяча заданняў. У нас усё размеркавана, хіба што за некалькі дзён перад выпускам нумару нагрузкі больш. Але мне падабаецца, што ад мяне не патрабуюць шматзадачнасці, працы па-за офісам.
Калі Ангеліна ўладкоўвалася на працу, асаблівай праверкі не было. Запытвалі характарыстыку з універсітэта, але і тут усё прайшло гладка. Хоць прысутнасць ідэалогіі дзяўчына заўважае, асабліва апошнім часам.
— Паколькі мы ведамаснае выданне, ёсць вялікі ўплыў міністэрства. У пачатку жніўня адтуль паступіла ўводная: на першых палосах трэба пісаць пра дзейнасць Лукашэнкі, міністэрстваў, міжнародныя падзеі і іншае. Яны палічылі, што мы занадта слаба асвятляем палітычнае жыццё, — расказвае суразмоўніца. — У нас спачатку не было ідэолага, і гэтую задачу выконвалі супрацоўнікі. Не тое каб мне падабалася займацца такім, але я хоць бы магла сама выбіраць, што ставіць. Старалася публікаваць адносна нейтральныя рэчы, не закранаючы ўнутраныя перакананні і не ісці сабе насуперак. Але амаль адразу прыйшоў чалавек, які пачаў адказваць за «правільнасць асвятлення», — мы гэтым не займаемся, і дзякуй богу.
Расказваючы пра тэмы, дзяўчына прызнаецца: ёсць цяжкасці з выбарам. Напрыклад, у газеты ёсць свой тэлеграм-канал, і калі там выпадкова з’яўляліся згадкі «не пра тых» людзей — напрыклад, знаходзяцца «не ў тым» аб’яднанні пісьменнікаў або спартоўцаў — з міністэрства наўпрост тэлефанавалі дырэктару з патрабаваннем выдаліць іх.
— З тэкстамі прасцей. Ёсць рэпартажы з мерапрыемстваў, інтэрв'ю. Спрабуюць пісаць праблемныя матэрыялы. Цяпер у нас яшчэ ідзе ўпор на рэгіёны, каб падымаць падпіску. Пішам пра тое, што адбываецца там: падзеі, мерапрыемствы, людзей, — тлумачыць Ангеліна. — Ну і, бывае, прылятаюць задачы з міністэрства: асвятліць нейкую падзею, узяць пэўнае інтэрв'ю.
З крытыкай сваёй галіны ў газеце складана, хоць дзяўчына ўспамінае: некалькі разоў за матэрыялы дырэктару «прылятала» пара ласкавых зверху.
— З узгадненнем у нас спакойна, ніхто мазгі не прамывае. Проста кажуць: «Ну, вы ж усё разумееце, будзьце асцярожныя». Не ведаю, якіх поглядаў прытрымліваецца наш дырэктар. Мне здаецца, ён выдатна разумее, што адбываецца, але з нейкай прычыны працуе ў нас, — кажа дзяўчына. — Газета ў друк ідзе без праверкі ў міністэрстве, але праходзіць кантроль галоўнага рэдактара, намесніка дырэктара і дырэктара. А вось сацсеткі мы вядзём самі, без кантролю кіраўніцтва. Але спрабуем максімальна нейтралізаваць інфармацыю, каб і дырэктару не прылятала, і не ісці насуперак сабе.
Калегі Ангеліны — людзі розных узростаў. Хоць моладзі таксама нямала, але яны імкнуцца трымацца адасоблена. Гэта ідэя кіраўніцтва: даць маладым людзям магчымасць прыдумляць нешта новае без аглядкі на старэйшае пакаленне.
«Голы аклад — каля 700 рублёў»
— Насамрэч тое, што гэта дзяржСМІ, адчуваецца толькі па зарплаце. Яна тут невялікая і залежыць ад таго, колькі ты пішаш. У нас ёсць аўтарскія ганарары, за кошт якіх жыве большасць аўтараў. Голы аклад — каля 700 рублёў, ёсць шмат надбавак і прэмій. У аўтараў, якія актыўна пішуць, часам можа выходзіць 1000 рублёў ганарараў.
— Але яшчэ ідэалогія адчуваецца, калі адпраўляюць на нейкае мерапрыемства. А там усе гэтыя «шышкі», якія ўвесь час гавораць, што можна, што нельга. У астатнім асабліва ніхто не чапае. Але каб я сядзела ў офісе і думала, як усё кепска, — такога няма. Уяўлялася, што, раз дзяржСМІ, будуць пастаянныя забароны, ціск, спыненне любой ініцыятывы. Але мае тэксты асабліва не рэжуць, а калі і скарачаюць, то тлумачаць чаму. Нават ведаю, што некаторыя ў нас адстойваюць свае тэксты і даказваюць, што праўкі не патрэбныя.
Ангеліна дадае: агулам магла б і далей тут працаваць, калі сітуацыя ў краіне не зменіцца ці не паменшаць заробкі.
— Мне вельмі пашанцавала. Паводле аповедаў сяброў і знаёмых, у многіх суцэльныя перапрацоўкі, няма графіка, высокія патрабаванні ад кіраўніцтва. Што будзе далей, складана загадваць. Шмат што залежыць ад фінансавага пытання: цяпер такая інфляцыя, што праз нейкі час будзем існаваць, а не жыць.